🐲 Rozmowa Mistrza Polikarpa Ze Śmiercią Fragment

"Analiza i interpretacja fragmentu wiersza 'Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią' " wypracowanie maturalne, min. 300 słów + 1 walor błaaagam. DE MORTE. PROLOGUS1 Gospodzinie2 wszechmogący, Nade wszytko stworzenie więcszy, Pomoży mi to działo3 słożyć, Bych je mogł pilnie wyłożyć4 Ku twej fały5 rozmnożeniu,

De Morte Prologus Gospodzinie Wszechmogący, Nade wszytko stworzenie więcszy, Pomoży mi to działo słożyć, Bych je mogł pilnie wyłożyć, Ku Twej fały rozmnożeniu, Ku ludzkiemu polepszeniu! Wszytcy ludzie, posłuchajcie, Okrutność śmirci poznajcie! Wy, co jej nizacz nie macie, Przy skonaniu ją poznacie, Bądź to stary albo młody, Żadny nie ujdzie śmiertelnej szkody; Kogoli śmierć udusi, Każdy w jej szkole być musi; Dziwno się swym żakom stawi, Każdego żywota zbawi. Przykłąd o tem chcę powiedzieć, Słuchaj tego, kto chce wiedzieć! Polikarpus, tak wezwany, Mędrzec wieliki, mistrz wybrany, Prosił Boga o to prawie, By uźrzał śmierć w jej postawie. Gdy się moglił Bogu wiele, Ostał wszech ludzi w kościele, Uźrzał człowieka nagiego, Przyrodzenia niewieściego, Obraza wielmi skaradego, Łoktuszą przepasanego. Chuda, blada, żołte lice Łszczy się jako miednica; Upadł ci jej koniec nosa, Z oczu płynie krwawa rosa; Przewiązała głowę chustą, Jako samojedź krzywousta; Nie było warg u jej gęby, Poziewając skrzyta zęby; Miece oczy zawracając, Groźną kosę w ręku mając; Goła głowa, przykra mowa, Ze wszech stron skarada postawa — Wypięła żebra i kości, Groźne siecze przez lutości. Mistrz widząc obraz skarady, Żołte oczy, żywot blady, Groźne się tego przelękną!, Padł na ziemię, eże steknął. Gdy leżał wznak jako wiła, Śmierć do niego przemowiła: — Czemu się tako barzo lękasz? Wrzekomoś zdrow, a [w]żdy stękasz! Pan Bog tę rzecz tako nosił, Iżeś go o to barzo prosił, Abych ci się ukazała, Wszytkę swą moc wzjawiła; Otoż ci przed tobą stoję, Oglądaj postawę moje: Każdemu się tak ukażę, Gdy go żywota zbawię. Nie [lę]kaj się mię tym razem, Iż mię widzisz przed obrazem; Gdy przyde, namilejszy, k tobie, Tedy barzo zeckniesz sobie: Zableszczysz na strony oczy, Eż ci z ciała pot poskoczy; Rzucęć się, jako kot na myszy, Aż twe sirce ciężko wdyszy. Otchoceć się z miodem tarnek, Gdyć przyniosę jadu garnek — Musisz ji pić przez dzięki; Gdy pożywiesz wielikiej męki, Będziesz mieć dosyć tesnice, Otbędziesz swej miłośnice. Ostań tego wszech, tobie wiele, Przez dzięki cię z nią rozdzielę. Mow ze mną, boć mam działo, Gdy o się ze mną mowić chciało;.. Magister respondit: Mistrz przemowił wielmi skromnie: Lęknąłem się, eż nic po mnie. Ta mi rzecz barzo niemiła, Iżeś mię tako postraszyła; By była co przykrego przemowiła, Zerwałaby się we mnie każda żyła; Nagle by mię umorzyła I duszę by wypędziła. Proszę ciebie, ostąp mało, Boć nie wiem, coć mi się stało: Mgleję wszytek i bladzieję. Straciłem zdrowie i nadzieję; Racz rzucić od siebie kosę, Ać swoję głowę podniosę! Mors dicit: Darma, mistrzu, twoja mowa, Tegom ci uczynić nie gotowa; Dzirżę kosę na reistrze, Siekę doktory i mistrze, Zawżdy ją gotową noszę, Przez dzięki noclegu proszę. Wstań ku mnie, możesz mi wierzać, Nie chcęć się dzisia zniewierzać! Wstał mistrz jedwo lelejąc się, Drżą mu nogi, przelęknął się. Magister dicit: Miła Śmierci, gdzieś się wzięła, Dawno liś się urodziła? Rad bych wiedział do ostatka, Gdzie twoj ociec albo matka. Mors dicit: Gdy stworzył Bog człowieka, Iżby był żyw eż do wieka, Stworzył Bog Jewę z kości Adamowi ku radości. Dał jemu moc nad źwierzęty, By panował jako święty; Podał jemu ryby z morza Chcąc go zbawić wszego gorza; Polecił mu rajskie sady Chcąc ji zbawić wszej biady. To wszytko w jego moc dał, Jedno mu drzewo zakazał, By go owszejki nie ruszał Ani się na nie pokuszał, Rzeknąc jemu: "Jedno ruszysz, Tedy pewno umrzeć musisz!" Ale zły duch Jewę zdradził, Gdy jej owoc ruszyć radził. Ewa się ułakomiła, Śmiałość uczyniła; W ten czas się ja poczęła; Gdy Ewa jabłko ruszyła; Adamowi jebłka dała, A ja w onem jebłk[u] była. Adam mię w jebłce ukusił, Przeto przez mię umrzeć musił; W tem Boga barzo obraził, Wszytko swe plemię zaraził. Magister dicit: Mila Śmirci, racz mi wzjewić, Przecz chcesz ludzie żywota zbawić, Czemu twą łaskę stracili. Zać co złego uczynili! Chcem do ciebie poczty nosić, Aby się dała przeprosić; Dał bych dobry kołacz upiec, Bych mogł przed tobą uciec. Mors dicit: Chowaj sobie poczty swoje, Rozdrażnisz mię tyle dwoje! W pocztach ci ja nie korzyszczę, Wszytki w żywocie zaniszczę. Chcesz li wiedzieć statecznie, Powiem tobie przezpiecznie: Stworzyciel wszego stworzenia Pożyczył mi takiej mocy, Bych morzyła we dnie i w nocy. Morzę na wschod, na południe, A umiem to działo cudnie; Od połnocy do zachodu Chodzę nie pytając brodu Toć me nawięcsze wiesiele, Gdy mam morzyć żywych wiele; Gdy się jimę z kosą plęsać, Chcę jich tysiąc pokęsać. Toć jest mojej mocy znamię — Morzę wszytko ludzskie plemię: Morzę mądre i też wiły, W tym skazuję swoje siły; I chorego, i zdrowego, Zbawię żywota każdego; Lubo stary, lubo młody, Każdemu ma kosa zgodzi; Bądź ubodzy i bogaci, Szwytki ma kosa potraci; W[o]jewody i czestniki, Wszytki świecskie miłostniki, Bądź książęta albo grabie, Wszytki ja pobierze k sobie. Ja z krola koronę semknę, Za włosy j i pod kosę wemknę; Też bywam w cesarskiej sieni, Zimie, lecie i w jesieni. Filozof y i gwiazdarze, Wszytki na swej stawiam sparze — Rzemieślniki, kupce i oracze, Każdy przed mą kosą skacze; Wszytki zdradźce i lifniki Zostawię je nieboszczyki. Karczmarze, co źle piwa dają, Nie często na mię wspominają; Jako swe miechy natkają, W ten czas mą kosę poznają; Kiedy nawiedzą mą szkołę, Będę jem lać w gardło smołę. Jedno się poruszę, Wszytki nagle zdawić muszę: Naprzod zdawię dziewki, chłopce, Aż się chłop po sircu smiekce. Ja zabiła Golijasza, Annasza i Kaifasza; Ja Judasza obiesiła I dwu łotru na krzyż wbiła; Alom kosy naruszyła, Gdym Krystusza umorzyła, Bo w niem była Boska siła. Ten jeden mą kosę zwyciężył, Iż trzeciego dnia ożył... Duchownego i świecskiego, Zbawię żywota każdego, A każdego morzę, łupię, O to nigdy nie pokupię: Kanonicy i proboszcze Będą w mojej szkole jeszcze, I plebani z miąszą szyją, Jiżto barzo piwo piją, I podgardłki na pirsiach wieszają; Dobre kupce, roztocharze Wszytki moja kosa skarze; Panie i tłuste niewiasty, Co sobie czynią rozpasty, Mordarze i okrutniki, Ty posiekę nieboszczyki; Dziewki, wdowy i mężatki Posiekę je za jich niestatki; Szlachcicom bierzę szypy, tulce, A ostawiam je w jenej koszulce; Żaki i dworaki, Ty posiekę nieboraki; Wszytki, co na ostre gonią, Biegam za nimi z pogonią; Kto się rad ku bitwie miece, Utnę mu rękę i piece, Rozdzielę ji z swoją miłą, A ostawię ji prawym wiłą; Chcę mu sama trafić włosy, Iże zmieni głosy... Morzę sędzię i podsędki, Zadam j im wielikie smętki. Gdy swą rodzinę sądzą, Często na skazaniu błądzą; Ale gdy przydzie sąd Boży, Sędzia w miech piszczeli włoży — Już nie pojedzie na roki, Czyniąc niesprawnie otwłoki, Co przewracał sądy wierne, Bierząc winy nieumierne, Bierząc od złostnikow dary, Sprawiając jich niewiery — To wszytko będzie wzjawiono I ciężko pomszczono. (...) Jen ma grody i pałace, Każdy przed mą kosą skacze; By też miał żelazna wrota, Nie ujdzie ze mną kłopota. Wszytki sobie za nic ważę, Z każdego duszę wydłażę: Stoić za mało papież I naliszszy żebrak takież, Kardynali i biskupi — Zadam jim wielikie łupy, Pogniatam ci kanoniki, Proboszcze, sufragany, Ani mam o to przygany; Wszytki mnichy i opaty Posiekę przez zapłaty. Dobrzy mniszy się nic boją, Ktorzy żywot dobry mają; Acz mą kosę poznają, Ale się jej nie lękają; To wszytlkim dobrem pospolno — Jidą przed mą kosą rowno, Bo dobremu mało pbici, Acz umrze, nic nie straci: Pozbędzie świecskicj żałości, Pojdzie w niebieskie radości; Prosty mnich w niebo ciągnie, A żadny mu nie przeciągnie; Wziął od wszytkich wzgardzenie, Świeczszczy mu się naśmiewali, Za prawego ji wiłę mieli; Ale gdy przydzie dzień sądny, Gdzie się nic skryje żadny, Uźrzą mądrzy tego świata, Iż dobra boska odpłata; Chowali tu żywot swoj ciasno, Albo jich sirca nad słońce jasno; Jidą w niebieskie radości, A nie w piekielne żałości. Co nam pomogło odzienie Albo obłudne jimienie, Cośmy się w niem kochali, A swe dusze za nie dali? Przeminęło jak obłoki, A my jidziem przez otwłoki. Jinako morzę złe mnichy, Ktorzy mają zakon lichy, Co z klasztora uciekają, A swej wolej pożywają. Gdy mnich pocznie dziwy stroić, Nikt go nie może ukoić; Kto chce czynić co na świecie, Zły mnich we wszytko się miece. Jestli wsiędzie na szkapicę, Wetknie za nadrę kapicę, Zawodem na koniu wraca, A często kozielce przewraca. Kiedy mnich na koniu skacze, Nie weźrzałby na nalepsze kołacze; Umaże się jako wiła, Wżdy mu ta rzecz barze miła. Gdy piechotą jimie biegać, Muszę mu naprzod zabiegać. Azaż ci ji czarci niosą, Jedwo ji pogonię z kosą! Nie dba, iż go kijem biją, Zawod biega z krzywą użyją; A drugdy mu zbiją plece, A wżdy się w niem coś złego miece — A wżdy za niem biegać muszę, Aż z niego wypędzę duszę. Mowię to przez kłamu wierę, Dam ji czartom na ofierę. Kustosza i przeora Wezmę je do swego dwora; Z opata sejmę kapicę, Dam komu na nogawicę; Z skaplerza będą pilśnianki, Suknia będzie pachołkom na lanki; Odejmę mu torłop kun i, A nie wiem, gdzie się okuni; Odejmę mu kożuch lisi I płaszcz, co nazbyt wisi. Koniecznie mu sejmę infułę I dam za szyję poczpułę. Magister dicit: Chcę cię pytać, Śmirci miła, By mię tego nauczyła: Panie, co czystość chowają, Jako się u Boga mają? Mors respondit: Azaś nie czytał świętych żywota, Co mieli ciężkie kłopoty: Jako panny mordowano, Sieczono i biczowano, Nago zwłoczono, ciało żżono I pirsi rzezano — Potem do ciemnice wiedziono, Niektore głodem morzono, Potem w powrozie wodzono, Okrutnemi dręcząc mękami, Targano je osękami. Ja się temu dziwowała, Gdym w nich tę śmiałość widziała: Dziwno jest nie dbać okrutności, Cirzpiąc tak ciężkie boleści... Magister dicit:[1]. [Miła Śmirci, racz powiedzieć, co od ciebie chciałbych wiedzieć: wiem, iż wszemu koniec będzie, kiedy Bog na sądzie siędzie; gdzie ty, Śmirci, w ten czas będziesz? czy i ty na sądzie siędziesz, iże nas tak bardzo nędzisz? Mors dicit: Ten, kto ma rozum stateczny, wie, iż Bog jest żywot wieczny: a przeto gdzie Kryst kroluje, tamto już Śmirć nie panuje. Gdy Bog będzie grzeszne sędzić, ja je mam do piekła pędzić, a kiedy już w piekle siędą, wielkie męki cirzpieć będą. Gdy je tako będą męczyć, oni do mnie będą jęczeć: prosim, by nas umorzyła i z mąk takich wybawiła. A ja mam się w ten czas chronić; nie mam ich ot męki bronić. Przeto, mistrzu, uważ sobie, strzeż się, bo pokażę tobie! Służ Bogu we dnie i w nocy, ujdziesz mąk przy tem pomocy. Możesz mię dobrze rozumieć i, co ci mowię, uczynić. Kiedy ci się znowu zjawię, koniecznie żywota zbawię. Wtem mistrz krzyknął wielkim głosem, bo tuż Śmirć ujrzał tym czasem. Magister dicit: Już nam wszytkim ludziom gorze, Śmirć nas wlecze jako morze. Straciłem wsze swoje lata, bom telko używał świata.

^{Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią - utwór ten przedstawia średniowieczne myślenie o śmierci, gdzie jest ona upersonifikowana i pojawia się jako postać z kosą. Takie przedstawienie pomagało przełamać ludziom strach przed nią.}

Profesor Wiesław Wydra z Instytutu Filologii Polskiej UAM w Poznaniu dokonał niezwykłego odkrycia – w jednej z europejskiej bibliotek uniwersyteckich znalazł nieznane wcześniej drukowane wydanie „Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” z 1542 roku, jednego z polskich zabytków piśmiennictwa. O przełomowym dla polskiej literatury odkryciu poinformował na swojej stronie internetowej Instytut Książki. „W odróżnieniu od znanej dotąd wersji dialogu z rękopisu płockiego przekaz ten zachował się w całości. To najważniejsze wydarzenie w polskiej filologii w ostatnich latach” – czytamy w komunikacie. Doniosłe odkrycie nie umknęło uwadze premiera. „Brakujący fragment arcydzieła polskiej literatury średniowiecznej odnaleziony! Dzięki prof. W. Wydrze doczekamy się pełnego wydania »Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią«. Dowiemy się jakie jest jej oryginalne zakończenie i czy jest tak optymistyczne jak można się spodziewać” – napisał na Twitterze Mateusz Morawiecki. twitter „Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” jest jednym z najbardziej znanych zabytków średniowiecznego piśmiennictwa. Wersja, którą dotychczas znaliśmy, to rękopis z Biblioteki Katedralnej w Płocku wykonany przez nieznanego kopistę około 1463 roku. W liczącym około pół tysiąca wersów utworze brakowało zakończenia. Ne jest to oryginał, ten bowiem nie zachował się. Sam tekst wzorowany jest najprawdopodobniej na XII-wiecznym wierszu Dialogus mortis cum homine i jego późniejszych przekładach. Szansę na poznanie arcydzieła w całości przynosi odkrycie prof. Wiesława Wydry z Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Poznaniu. Edycja krytyczna „Rozmowy Mistrza Polikarpa ze Śmiercią” z 1542 roku ukaże się nakładem Wydawnictwa Poznańskie Studia Polonistyczne jesienią. Czytaj też:Na Mazurach odkryto zakopany w 1945 roku „skarb von Finckensteinów” Źródło: / Instytut Książki

Motyw marności odnajdziemy w utworze ” Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. Jest to pouczenie moralne przed grzesznym życiem. Mędrzec Polikarp prosi Boga, by ten pokazał mu Śmierć. Gdy jego prośba zostaje wysłuchana, upada z przerażenia na ziemię. Ujrzał potworną kobietę z rozkładającym się ciałem. W trakcie rozmowy Czym jest „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią”? Streszczenie problematyki zawartej w 498 wersach to zadanie uczniów szkół średnich. Analizując budowę utworu, można przypuszczać, że był on przeznaczony do recytacji. Świadczy o tym wstęp, czyli bezpośredni zwrot do Boga (prośba o pomoc w stworzeniu dzieła) oraz do odbiorców, których autor upomina, by wysłuchali uważnie jego opowieści. Tematem rozważań jest śmierć, której wszyscy podlegają niezależnie od wieku, płci czy pochodzenia. Narrator przedstawia postaci uczestniczące w dialogu: mędrca Polikarpa oraz ukazującą mu się Śmierć. Rozmowa tych dwojga ma dać odpowiedź na dręczące ludzkość pytania na temat umierania. „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” — streszczenie Czym jest „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią”? Streszczenie można zawrzeć w kilku zdaniach — to ciąg pytań zadawanych przez człowieka i odpowiedzi, których udziela Śmierć. Mistrz prosi, aby mu się ukazała, jest jednak przerażony jej widokiem. Choć sam błagał o jej zjawienie się, pada ze strachu na kolana. Mędrzec Polikarp zamienia się w ucznia, który pragnie posiąść wiedzę, zaś Śmierć staje się nauczycielką udzielającą odpowiedzi. Czego pragnie dowiedzieć się Polikarp? Przede wszystkim skąd pochodzi Śmierć, dlaczego jest tak nieubłagana w stosunku do ludzi i czy jest sposób, by ją zatrzymać? „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” — interpretacja Jakie znaczenie dla odbiorców ma „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią”? Interpretacja utworu opiera się na stwierdzeniu, że moc śmierci jest nieograniczona. Nie czyni ona dla nikogo wyjątków, wszystkich traktuje jednakowo, obca jest jej litość. Ludzie – bez względu na stan, pochodzenie, wiek – są wobec niej równi. To niejedyne prawdy, jakie prezentuje „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. Problematyka jest znacznie szersza. W utworze są prezentowane poszczególne grupy społeczne, co umożliwia obnażenie ich wad. Ten fragment utworu to tzw. satyra stanowa. Autor kreśli prześmiewcze portrety lekarza, sędziego, księcia, biskupa, rycerza, starca, kobiety itd. „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” — opis Śmierci Śmierć w utworze jest zaprezentowana jako postać kobiety szkaradnej, chudej, bladej. Jej ciało rozpada się, ulega powolnemu rozkładowi. W ręce trzyma kosę, na głowie ma zawiązaną chustę. Śmierć traktuje wystraszonego Polikarpa z pogardą, nieco pobłażliwie, lekceważąco. Autor chciał uwypuklić nierówność stron dialogu w utworze „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. Opis Śmierci jest tak skonstruowany, by pokazać, że to ona jest górą w tym słownym starciu. Jednak nie jest pozbawiona cech typowych dla ludzi — łatwo wpada w irytację i złość, lubi straszyć wizją mąk pośmiertnych, przyjemność sprawia jej budzenie grozy. „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią” jako lektura Tekst dzieła miał nie tylko straszyć, ale jednocześnie bawić i pobudzać wyobraźnię. Co jeszcze warto wiedzieć o utworze „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią”? Opracowanie tematu to zadanie dla pierwszych klas szkoły ponadpodstawowej — wtedy bowiem jest omawiana ta lektura. Choć tekst spełniał funkcję scenariusza teatralnego, nie zachowały się żadne materiały świadczące o takiej jego realizacji. Problematyka śmierci interesowała człowieka od zawsze, dlatego też niejeden utwór miał dać odpowiedź na najważniejsze pytania o sens życia i umierania. Jednym z takich dzieł jest właśnie „Rozmowa mistrza Polikarpa ze Śmiercią”. Autor nieznany stworzył dzieło, które także i dziś jest aktualne.

Rozmowa mistrza Polikarpa przedstawia jeden z popularnych średniowiecznych motywów, jakim był danse macabre – taniec śmierci. Umieranie jest przedstawione jako taniec ludzi ze śmiercią. Śmierć wylicza Polikarpowi wszystkie grupy społeczne, które tańczyli ze sobą w obliczu śmierci.

Gospodzinie wszechmogący, Nade wszytko stworzenie więcszy, Pomoży mi to działo słożyć, Bych je mogł pilnie wyłożyć Ku twej fały rozmnożeniu, Ku ludzkiemu polepszeniu! Wszytcy ludzie, posłuchajcie, Okrutność śmirci poznajcie! - Wy, co jej nizacz nie macie, Przy skonaniu ją poznacie. Bądź to stary albo młody Żadny nie ujdzie śmiertelnej szkody; Kogokoli śmierć udusi, Każdy w jej szkole być musi; Dziwno się swym żakom stawi, Każdego żywota zbawi. Przykład o tem chcę powiedzieć, Słuchaj tego, kto chce wiedzieć! Polikarpus, tak wezwany, Mędrzec wieliki, mistrz wybrany, Prosił Boga o to prawie, By uźrzał śmierć w jej postawie. Gdy się moglił Bogu wiele, Ostał wszech ludzi w kościele, Uźrzał człowieka nagiego, Przyrodzenia niewieściego, Obraza wielmi skaradego, Łoktuszą przepasanego. Chuda, blada, żołte lice Lści się jako miednica; Upadł ci jej koniec nosa, Z oczu płynie krwawa rosa; Przewiązała głowę chustą, Jako samojedź krzywousta; Nie było warg u jej gęby, Poziewając skrżyta zęby; Miece oczy zawracając, Groźną kosę w ręku mając; Goła głowa, przykra mowa, Ze wszech stron skarada postawa - Wypięła żebra i kości, Groźno siecze przez lutości. Mistrz widząc obraz skarady, Żółte oczy, żywot blady, Groźno się tego przelęknął, Padł na ziemię, eże stęknął. Gdy leżał wznak jako wiła, Śmierć do niego przemowiła: - Czemu się tako barzo lękasz? Wrzekomoś zdrow, a [w]żdy stękasz! Pan Bog tę rzecz tako nosił, Iżyś go o to barzo prosił, Abych ci się ukazała, Wszytkę swą moc wzjawiła; Otoż ci przed tobą stoję, Oglądaj postawę moję: Każdemu się tak ukażę, Gdy go żywota zbawię. Nie [lę]kaj się mie tym razem, Iż mię widzisz przed obrazem; Gdy przydę, namilejszy, k tobie, Tedy barzo zeckniesz sobie: Zableszczysz na strony oczy, Eż ci z ciała pot poskoczy; Rzucęć się, jako kot na myszy, Aż twe sirce ciężko wdyszy. Otchoceć się z miodem tarnek, Gdyć przyniosę jadu garnek - Musisz ji pić przez dzięki; Gdy pożywiesz wielikiej męki, Będziesz mieć dosyć tesnice, strona: - 1 - - 2 - - 3 - - 4 - - 5 - - 6 - - 7 - - 8 -Polecasz ten artykuł?TAK NIEUdostępnij Widok umierającego na ulicy żebraka nie był niczym szczególnym. Średniowieczne społeczeństwo dziesiątkowały nie tylko choroby tak straszne jak dżuma czy ospa, ale również gorączka czy przeróżne zakażenia spowodowane głównie brakiem higieny. Ludzie byli więc do pewnego stopnia „oswojeni” ze śmiercią.

Motyw „danse macabre”, czyli przerażającego tańca, do którego upersonifikowana Śmierć porywa wszystkich ludzi, kiedy przyjdzie ich czas, był w średniowieczu motywem dominującym w sztuce. Dzisiaj znamy mnóstwo przykładów artystycznego przedstawienia go, głównie w dziełach malarskich. Znane jest również ujęcie „danse macabre” z kultowego już dzisiaj filmu Siódma pieczęć z 1957 roku w reżyserii wybitnego szwedzkiego reżysera, Ingmara Bergmana. Tym ciekawsze jest zobaczenie, jak motyw tańca śmierci ujęty został w dziele literackim, w dodatku takim, które stanowi jeden z najstarszych zabytków polskiej literatury. Mowa tu oczywiście o poemacie-dialogu Rozmowa Mistrza Polikarpa ze tym utworze mamy okazję poznać cały mechanizm działania Śmierci z jej perspektywy. W konwersacji z mistrzem przyznaje ona, że lubi swój zawód, chociaż największą satysfakcję sprawia jej porywanie do upiornego tańca grzeszników, których w następnej kolejności odprowadza do piekła. W wielu miejscach utworu podkreślona zostaje bezapelacyjna egalitarność śmierci, jej sprawiedliwość w dosięganiu zarówno ludzi biednych, jak i bogatych, zarówno młodych, jak i starych, kobiety i mężczyzn itp. Doskonałym przykładem literackiej realizacji motywu, o którym mowa jest poniższy fragment wypowiedzi śmierci:Morzę na wschod, na południe,A umiem to działo cudnie;Od połnocy do zachoduChodzę nie pytając brodu.(…)Toć jest mojej mocy znamię –Morzę wszytko ludzkie plemię:Morzę mądre i też wiły,W tym skazuję swoje siły;I chorego, i zdrowego,Zbawię żywota każdego;Lubo stary, lubo młody,Każdemu ma kosa zgodzi;Bądź ubodzy i bogaci,Wszytki ma kosa potraci;W[o]jewody i czestniki,Wszytki świeckie Śmierci jest naprawdę długa, co ma utwierdzić czytelnika w przeświadczeniu, że nie ma szans na ukrycie się przed jej kosą. W tym fragmencie zostają wymienione wszystkie najistotniejsze zawody, stany i grupy społeczne, tak, by człowiek czytający Rozmowę… pojął, że Śmierć, z bożego rozkazu, pamięta naprawdę o każdym. Rozmowa… mimo archaicznego języka i posługiwania się pojęciami dawno nieużywanymi, pozostaje utworem wciąż aktualnym. Lęk przed tajemnicą związaną z przejściem na „tamten świat” pozostaje bowiem niezmienna niezależnie od czasów i pozostanie taka na zawsze, bo nigdy nie wydarzy się nic, co mogło by przybliżyć nas do jej rozwikłania. Tak więc, jeśli chodzi o literacką realizację motywu „danse macabre”, Rozmowa Mistrza Polikarpa ze Śmiercią pozostaje dziełem naprawdę wybitnym.

Innym popularnym motywem w literaturze średniowiecznej związanym ze śmiercią jest danse macabre (taniec śmierci). Bywa on najczęściej przedstawieniem korowodu reprezentujących różne stany ludzi, na czele którego stoi śmierć. Motyw ten pojawił się w "Rozmowie mistrza Polikarpa ze śmiercią".

^{Dialog mistrza Polikarpa ze ŚmierciąDe morte prologus1Gospodzinie2 wszechmogący, Nade wszytko3 stworzenie więcszy4, Pomoży5 mi to działo6 słożyć7, Bych8 je mógł pilnie wyłożyć Ku twej fały9 rozmnożeniu, Ku ludzkiemu polepszeniu! Wszytcy ludzie, posłuchajcie, Okrutność śmirci10 poznajcie! — Wy, co jej nizacz nie macie11, Przy skonaniu ją poznacie. Bądź to stary albo młody, Żadny12 nie ujdzie śmiertelnej szkody; Kogo koli13 śmierć udusi, Każdy w jej szkole być musi; Dziwno się swym żakom stawi14, Każdego żywota zbawi15. Przykład o tem chcę powiedzieć, Słuchaj tego, kto chce wiedzieć! Polikarpus, tak wezwany16Mędrzec wieliki17, mistrz wybrany18, Prosił Boga o to prawie19, By uźrzał20 śmierć w jej postawie21. Gdy się moglił22 Bogu wiele, Ostał wszech ludzi w kościele23, Uźrzał człowieka nagiego, Przyrodzenia24 niewieściego25, Obraza26 wielmi27 skaradego28, Łoktuszą29 przepasanego. Chuda, blada, żółte lice30Łszczy31 się jako miednica32; Upadł33 ci jej koniec nosa, Z oczu płynie krwawa rosa34; Przewiązała głowę chustą Jako samojedź35 krzywousta; Nie było warg u jej gęby, Poziewając skrżyta zęby36; Miece37 oczy zawracając, Groźną kosę w ręku mając; Goła głowa, przykra mowa, Ze wszech stron skarada38 postawa — Wypięła żebra i kości, Groźno siecze przez39 lutości40. Mistrz widząc obraz skarady, Żołte oczy, żywot blady, Groźno41 się tego przelęknął, Padł na ziemię, eże42 stęknął. Gdy leżał wznak43 jako wiła44, Śmierć do niego przemowiła. Mors dicit45:Czemu się tako barzo46 lękasz? Wrzekomoś47 zdrów, a wżdy48 stękasz! Pan Bog tę rzecz tako nosił49, Iżeś go o to barzo prosił, Abych50 ci się ukazała, Wszytkę51 swą moc wzjawiła52; Otoż ci53 przed tobą stoję, Oględaj54 postawę moję55: Każdemu się tak ukażę, Gdy go żywota zbawię. Nie lękaj się mie56 tym razem, Iż mię widzisz przed obrazem57. Gdy przydę58, namilejszy, k tobie59, Tedy60 barzo zeckniesz sobie61: Zableszczysz62 na strony oczy, Eż63 ci z ciała pot poskoczy. Rzucęć64 się jako kot na myszy, Aż twe sirce65 ciężko wdyszy66. Odchoceć się67 s miodem tarnek68, Gdyć69 przyniosę jadu70 garnek — Musisz ji71 pić przez dzięki72. Gdy pożywiesz73 wielikiej męki, Będziesz mieć dosyć tesnice74, Odbędziesz75 swej miłośnice. Ostań76 tego wszego, tobie wielę77, Przez dzięki kaźnią78 rozdzielę. Mow se79 mną, boć mam działo80, Gdyć się se mną mówić chciało; Widzisz, iżem ci robotnica — Czemu cię wzięła taka tesnica81? Ma kosa wisz82, trawę siecze, Przed nią nikt nie uciecze83. Wstań, mistrzu, odpowiedz, jestli84 umiesz! Za85 po polsku nie rozumiesz? Snać86 ci Sortes87 nie pomoże, Przelęknąłeś88 się, nieboże! Już odetchni89, nieboraku, Mow se mną, ubogi żaku, Nie boj się dziś mojej szkoły, Nie dam ci czyść90 epistoły. Magister respondit91:Mistrz przemówił wielmi92 skromnie: Lęknąłem się, eż93 nic po mnie. Ta mi rzecz barzo niemiła, Iżeś mię tako postraszyła; By była co przykrego przemowiła, Zerwałaby się we mnie każda żyła; Nagle by mię umorzyła94I duszę by wypędziła. Proszę ciebie, ostęp95 mało96, Boć nie wiem, coć97 mi się zstało98: Mgleję99 wszytek100 i bladzieję, Straciłem zdrowie i nadzieję. Racz rzucić od siebie kosę, Ać101 swoję102 głowę podniosę! Mors dicit:Darma103, mistrzu, twoja mowa, Tegom ci uczynić nie gotowa. Dzirżę104 kosę na rejistrze105, Siekę doktory i mistrze, Zawżdy ją gotową noszę, Przez dzięki noclegu proszę106. Wstań ku mnie, możesz mi wierzać, Nie chcęć107 się dzisia108 zniewierzać109! Wstał mistrz jedwo110 lelejąc się111, Drżą mu nogi, przelęknął się. Magister dicit:} . 487 21 262 476 337 441 336 490

rozmowa mistrza polikarpa ze śmiercią fragment